Historie is hot. Op steeds meer zenders zien we historische personages voorbij komen: van de sekscrazed Tudors tot zwijmelende Jane Austens. In navolging hiervan verbeelden Jonge Historici in deze nieuwe reeks het verleden. Mike Gebbink schreef het script voor een driedelige miniserie over het bijna vergeten Amerikaanse socialisme en de tragische held Eugene Debs.
Na het overweldigend succes van de serie over de socialist Hermans in Nederland, kan een Hollywood-adaptatie niet uitblijven. Over de grote plas bundelen bekende producenten en regisseurs hun krachten om een serie te maken van House of Cards-achtige proporties, maar dan met een minder lang intromuziekje. Hierbij geven zij ons een kijkje in het leven van één van de belangrijkste Amerikaanse socialisten: Eugene Victor Debs. Een verfilming van een levensverhaal vol strijd, onrecht, uitbuiting en verraad.
Eugene Debs groeit in de jaren 1850 en 1860 op als zoon van twee liefdevolle Franse immigranten in Terre Haute in Indiana. Het lijkt of Debs ouders al weten dat hun zoon een sleutelfiguur gaat worden in een strijd tegen sociale ongelijkheid, hij wordt namelijk vernoemd naar Eugene Sue en Victor Hugo, twee van Frankrijks meest vooraanstaande schrijvers over onrecht en klassenstrijd. We volgen Debs in de pilot tot aan zijn geplaagde pubertijd; op de schoolpleinen voelt hij zich niet thuis. Daar ziet hij kinderen gepest worden, het ontstaan van verschillende groepjes en bovendien komt hij in aanraking met incapabele docenten die geen idee hebben wat ze aan het doen zijn. Op veertienjarige leeftijd besluit hij te stoppen met school en zijn handen uit de mouwen te steken. Debs gaat aan het eind van de aflevering werken bij de spoorwegen, het symbool van Amerikaanse industrialisatie, welvaart, vooruitgang, maar tevens van uitbuiting.
In de tweede aflevering zien we Debs persoonlijke groei. Vanaf zijn twintigste levensjaar groeit hij uit tot een populair figuur onder spoorwegarbeiders alsmede de prominente politieke kringen. In 1875 sluit hij zich aan bij een vakbond, de Brotherhood of Locomotive Firemen (BLF). In deze vakbond neemt hij steeds meer taken op zich: van beheerder van de schatkist en delegaat tot de redacteur van het Firemen’s Magazine. Tegelijkertijd mengt Debs zich met lokale politiek van Terre Haute en tegen zijn dertigste is hij als Democraat betrokken in de politiek van Indiana. In deze periode weet Eugene Debs met hard werken, zijn humanitaire karaktereigenschappen en retorische kwaliteiten de harten van veel mensen uit verschillende lagen van de bevolking te raken en de neuzen dezelfde kant op te krijgen.
Eugene Debs raakt echter gefrustreerd met het gehalte conservatisme in het bestuur van zowel de BLF als in andere vakbonden. Hij vindt dat de vakbonden niet hun uiterste best doen voor de spoorwegarbeiders. Deze frustratie loopt zo hoog op dat Debs de American Railway Union opricht, een vakbond die opkomt voor alle Amerikaanse werknemers aan het spoor, van kolenschepper tot wisselbeheerder en van wagenwasser tot machinist. De vakbond groeit snel na enkele succesvolle stakingen, terwijl andere vakbonden juist in omvang afnemen. Hoe meer succes Debs heeft, hoe meer hij andere vakbondsleiders in het harnas jaagt. De aflevering eindigt met Debs die een brief leest van een wanhopige groep spoorwegmedewerkers uit Chicago. Gemotiveerd door zijn eigen succes voelt Debs het als zijn roeping deze hardwerkende Amerikanen te helpen. Met behulp van epische muziek en een goede doordachte mise-en-scene zal duidelijk worden dat Debs leven voorgoed zal veranderen.
De volgende aflevering opent met een Debs die aankomt in een chaotisch Chicago. Na de inmiddels bekende en uiterst populaire intromuziek, komen we te weten dat in deze City of Big Schoulders enkele duizenden inwoners het heft in eigen handen hebben genomen. Er wordt massaal gestaakt tegen het bedrijf van de machtige spoorwegtycoon George Pullman. Debs ziet als snel in dat als men deze staking tot een succesvol einde wil brengen, alle arbeiders zich moeten verenigen. Om de staking te laten slagen moet Debs daarom de hulp inroepen van een van zijn collega’s Samuel Gompers. Als leider van de grootste Amerikaanse vakbond American Federation of Labor (AFL) beweert Gompers tegenover Debs dat hij iet overtuigd is van het nut van stakingen. In een toespraak overtuigd Gompers dan ook zijn achterban dat het werk neerleggen alleen kwaad bloed creëert tussen spoorwegbazen en arbeiders waardoor de kans op verbetering uitzichtlozer wordt. Na de toespraak zien we echter dat de beweegredenen van Gompers meer te maken hebben met geld dan met idealen. In de coulissen krijgt hij een dikke enveloppe in zijn handen gedrukt van een corpulente George Pullman met een half opgerookte, kleffe sigaar in zijn mond. Eugene Debs en de ARU worden verslagen nadat Pullman een presidentiele goedkeuring heeft gekregen om de staking met geweld te breken. 12.000 militaire troepen trekken Chicago in, 30 stakers komen om het leven en nog 57 andere raken gewond. Eugene Debs ziet lijdzaam toe hoe macht, corruptie, en rijkdom gewelddadig samenspant tegen de laagste klasse van de bevolking. Voor Debs voelt het alsof hij in zijn eigen hoofdstuk van les miserables beland.
Tot overmaat van ramp wordt Eugene Debs aangewezen als verantwoordelijke voor de schade, voor het aanzetten tot geweld en voor het negeren van gerechtelijke bevelen. Debs eindigt in de laatste aflevering van het eerste seizoen voor een half jaar in de gevangenis samen met andere ARU prominenten. In deze periode ontvangt Debs een extreme hoeveelheid brieven, hij leest veel boeken en komt in aanraking met socialistische schrijvers als Karl Marx, Frederich Engels, Edward Bellamy en Laurence Gronlund. Na het uitzitten van de gevangenisstraf weet Debs zeker dat alleen een sociale revolutie de enige manier waarop het uitbuitende, samenzwerende systeem gebroken kan. De season finale wordt daarom gekenmerkt door Debs officiële bekering tot het socialisme.
In een vooruitblik op het volgende seizoen zien we kort hoe een getergde Debs zich aansluit bij kleine socialistische partijen, totdat hij in 1901 de Socialist Party of America (SPA) opricht. Debs trekt volle zalen en hij spreekt bevlogen zijn achterban toe. We zien de Red Special trein, waarmee Debs in één verkiezingsjaar, bijna non-stop door meer dan dertig staten rijdt en waarmee hij honderdduizenden Amerikanen bereikt. Helaas blijkt elke verkiezingsmoment een grote anticlimax. In 1912 weet de partij haar grootste succes te halen wat nooit geëvenaard zal worden … slechts 6% van de uitgebrachte stemmen. Tot slot zien we hoe de steeds diepere haat tussen Debs en Gompers altijd een smet zal blijven op een potentieel sterke en bovendien noodzakelijke relatie tussen de vakbeweging en de politieke arbeiderspartij.
Mike Gebbink, niet te verwarren met dubbelganger Maarten van Rossum, is een vierentwintigjarige geschiedenisstudent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij heeft een speciale interesse ontwikkeld voor Amerikaanse geschiedenis.
