Tienduizenden Chinese supporters staan op de banken. De stem van de Nederlandse commentator slaat over. Ze haalt het! Dafne Schippers drukt haar borst een fractie eerder over de eindstreep dan haar Jamaicaanse concurrente Elaine Thompson. De Utrechtse wordt wereldkampioen.
Het was een historische race in Beijing, op de wereldkampioenschappen atletiek in 2015. Niet alleen voor atletiekdwerg Nederland, maar ook naar internationale maatstaven. De klok stopte na 21,63 seconden. Geen Europese vrouw had de 200 meter sneller gelopen dan Dafne Schippers.
Tot die tijd werd het Europees record gedeeld door twee atletes. Zij hadden, lang geleden, 21,71 seconden gedaan over de 200 meter sprint. De een in 1979, de ander in 1986. Hun namen: Marita Koch en Heike Drechsler. Hun nationaliteit: de Oost-Duitse.
Blauwgekleurde pillen
Het voormalige Oost-Duitsland kende een uitgebreid dopingsysteem. De overheid van de DDR selecteerde jonge kinderen voor allerlei sporten, niet alleen atletiek, en plaatste hen op speciale scholen. Ze kregen gewone vakken als rekenen en taal, maar leerden ook gewichtheffen en kogelstoten.
Blauwgekleurde pillen gaven de jonge atleten een steun in de rug. Vitaminen, zeiden de dokters en trainers. Anabolen, concludeerden onderzoekers na de val van de Muur. Op de Olympische medaillespiegel aller tijden staat de DDR elfde, vlak boven Nederland, Canada en Japan. Niet slecht voor een landje met 17 miljoen inwoners, dat bovendien niet meer bestaat. West-Duitsland, met meer dan 60 miljoen inwoners, bleef steken op plek 23.
Blijvende gevolgen
Dat Oost-Duitse sporters op grote schaal aan de doping zaten, kwam pas na de val van de Muur vast te staan. In de jaren 70 en 80 kregen naar schatting tienduizend atleten hormonen toegediend. Het was lastig om de informatie uit oude DDR-archieven direct te koppelen aan individuele prestaties, waardoor veel verdachte records nog steeds in de boeken staan.
Naarmate de tijd vorderde, kregen de atleten fysieke klachten. De Berlijnse Humboldt Universiteit deed onderzoek naar de effecten van dopinggebruik onder ex-sporters uit de voormalige DDR. Ongeveer 90 procent kampte met pijnlijke gewrichten. De oud-atleten leden vaker aan psychische stoornissen, en zelfs hun kinderen hadden door doping veroorzaakte allergieën, huid- en longziektes.
Hormonaal kenden de pillen een ingrijpend effect. Kogelstoter Heidi Krieger won goud op het Europese kampioenschap van 1986. De hoeveelheid testosteron in haar bloed was 37 keer hoger dan bij een normale vrouw. In 1997 onderging ze een geslachtsoperatie. Heidi werd Andreas.
Diplomaten in trainingspak
Veel Oost-Duitse sporters wisten niks van de middeltjes. De DDR-overheid was de initiatiefnemer achter het dopingbeleid. Sportief succes straalde namelijk af op de hele staat. Atleten waren ‘diplomaten in trainingspak’, die het slagen van het communistische systeem moesten bewijzen. Sport gold als verlengstuk van politiek.
Sport is vaker ingezet als politiek middel. Hitler toonde zich met de Olympische Spelen van Berlijn aan de wereld. De Argentijnse juntaleider Jorge Videla gebruikte het WK voetbal van 1978 om zijn populariteit op te vijzelen.
Brood en spelen, de Romeinen wisten het al. Geef het volk vermaak en iets om trots op te zijn, en je kan politiek weer tegen een stootje.
Geen verleden tijd
De inzet van sport als politiek middel behoort niet tot het verleden. Neem het WK voetbal in Qatar. De Qatari willen hun prestige verhogen met het evenement en bouwen prachtige stadions. Miljarden verspilde oliedollars en een onbekend aantal overleden arbeiders nemen ze op de koop toe. Een ander voorbeeld zijn de Olympische Winterspelen in Sotsji. Rusland eindigde bovenaan de medaillespiegel. Poetin kon zijn geluk niet op. Vier jaar later, bij de Winterspelen in Zuid-Korea, vormen Noorwegen, Duitsland en Canada de top drie. Rusland schittert door afwezigheid. Het land is uitgesloten van deelname, gestraft voor de uitvoering van een grootschalig dopingprogramma tijdens de zo succesvolle spelen in eigen land.
Veel Russische atleten verliezen met terugwerkende kracht hun medaille. Het sportieve succes waar Poetin naar smachtte, bleek van korte duur.
De DDR-resultaten staan voor een deel nog overeind, al prijken ze niet meer bovenaan de meeste recordlijstjes. Langzaam maar zeker worden ze ingehaald. Niet door vasthoudende dopingagenten, maar door de tijd. Door atleten die verder gooien, hoger springen of, zoals bij die 200 meter in Beijing, harder lopen dan zij.
Door Sam de Graaff
Sam de Graaff (1992) volgt de Postacademische Deeltijdopleiding Journalistiek aan de Erasmus Universiteit. Eerder voltooide hij de studie Geschiedenis (Master Duitslandstudies) aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn belangrijkste interesses zijn sport, economie en moderne geschiedenis.
