The Historical Development of Medical Participation in Nazi Germany
Samenvatting
Tot de dag van vandaag blijft de grootschalige betrokkenheid in de Holocaust onvoorstelbaar. Nog onvoorstelbaarder in dit proces van destructie, is de deelname van individuen die verantwoordelijk waren voor het behoud van leven, zoals staat vastgelegd in de (artsen)eed van Hippocrates. Binnen Nazi-Duitsland vond een progressie van discriminatie en uitsluiting, naar passief, en uiteindelijk actief moorden plaats. Deze progressie is bekend en in de laatste decennia veelvuldig onderzocht. Echter, over de participatie van (medisch personeel binnen) universiteiten in deze context is minder bekend. Deze thesis poogt deze lacune te vullen. Via een historische analyse geeft deze thesis de toenemende ontwikkeling aan die leidde tot de uiteindelijke brede (medische) participatie binnen Nazi-Duitsland. Met een focus op de symbiose tussen de medische gemeenschap en het Naziregime, en hoe de twee met elkaar verweven raakten in een ‘biocratie’. Ook zal aandacht worden gegeven aan de onderbelichte rol van universiteiten in Hitlers destructiecampagne.
Onder Hitlers bestuur vond een beroepstransformatie plaats van genezen naar moorden, en na de Tweede Wereldoorlog, terug naar genezen. Deze verschuiving na de oorlog, kwam niet door het berechten van de daders, noch door een herstel van het bewustzijn van ethiek. Er was namelijk een groter aantal daders dan het aantal berechte personen en er was nooit een gebrek aan bewustzijn van ethiek. Het was niet de objectieve realiteit die drastisch veranderde, maar de sociale en ethische normen en waarden die transformeerden. Volgens Nazidoctrine bestond er een ‘wij’, namelijk het Volk, en een ‘zij’, de bedreiging van het Volk. Het elimineren van de ‘bedreiging’, was daaropvolgend, in hun ogen gerechtvaardigd.
Om de deelname van doctoren binnen deze structuur beter te begrijpen, biedt de thesis eerst een goed beeld van de Zeitgeist en het kader waarbinnen de actoren handelden. Het brede (Nazi)systeem van maatschappelijke, medische en ethische voorwaarden dient in acht genomen te worden om de complexiteit van de brede medische participatie beter te bevatten. Naoorlogs populair en academisch discourse gingen lange tijd voorbij aan deze complexiteit, door hun focus op ‘Nazidoktoren’, en diens belichaming ‘engel des doods’ Joseph Mengele.
Er bestond een grijs gebied tussen de sterke categorisatie van schuldigen en onschuldigen. Recente onderzoeken schatten in dat medische professionals betrokken zijn geweest bij 348 (onvrijwillige) medische studies, uitgevoerd op 27.761 mensen. Slechts 52 van de 261 doctoren die hier een rol in hadden, zijn berecht, en dit is slechts een klein onderdeel van het spectrum van medische participatie. Doktoren werden een gereedschap van legitimatie, implementatie en executie voor Hitlers raciale idealen. Ze ontvingen een sociale status en een vergrote structuur van regels waarbinnen wetenschap plaats kon vinden. De thesis stelt vast dat de wijze en intensiteit van deelname varieerde per participant. Van de organisatie van het euthanasieproject en medische experimenten, tot de verspreiding van Nazidoctrine via onderwijs. Het Nazisysteem zegevierde door de ogenschijnlijke onverschilligheid naar wat er gebeurde, aangezien universiteiten zich als instituut niet hebben verzet. In de woorden van historicus Ian Kershaw, de weg naar Auschwitz was ‘gebouwd’ door haat, en ‘geplaveid’ door onverschilligheid. Medische misdaden waren ‘gebouwd’ door doctoren zoals Joseph Mengele, en ‘geplaveid’ door het medische personeel dat zwijgend participeerde.
Geïnteresseerd geraakt en wil je meer lezen? De volledige scriptie is hier op deze pagina te lezen.
Bron afbeelding header: Eigen foto. Locatie: Poort concentratiekamp Auschwitz.
Hannah Jacobi (Maastricht, 1994) studeerde Geschiedenis in Nijmegen. Tijdens haar bachelor heeft ze een half jaar in Kraków gestudeerd. Haar master, Holocaust en Genocide studies, behaalde ze in Amsterdam. Ze is vooral geïnteresseerd in het menselijke vermogen voor conflict, en diens uiting onder genocidale regimes. Haar academische carrière was gefocust op historisch conflict. Dit schaadde haar optimisme niet, maar voedde haar motivatie om de wereld te verbeteren in het heden. In de toekomst hoopt ze hier invulling aan te kunnen geven binnen haar carrière.
