Zevenentwintig jaar na zijn dood is Tupac Shakur nog steeds een relevant en cultureel significant figuur. Decennialang hield het mysterie rond zijn moordaanslag fans en bewonderaars bezig. Op 29 september 2023 werd dan eindelijk een verdachte opgepakt: Duane ‘Keffe D’ Davis. Sinds zijn dood in 1996 zijn er tal van documentaires over de artiest en zijn dood verschenen. Hoewel Tupac altijd al heel populair is geweest, brengt het nieuws opnieuw zijn leven in de belangstelling. Zo ook in de meest recente documentaire, Dear Mama.
Afeni Shakur
De Dear Mama-docuserie is een meeslepende en ontroerende documentaireserie die het leven van de legendarische rapper Tupac Shakur en zijn moeder Afeni Shakur belicht. De documentaire biedt een diepgaand inzicht in het leven van de iconische artiest en zijn complexe relatie met zijn moeder. Beide figuren delen dan ook de spotlight. Regisseur Allen Hughes, bekend van de film Menace II Society, vertelt het verhaal van Tupac en Afeni op niet-chronologische wijze. Het is dan ook niet meer dan logisch dat hij start met Afeni’s politiek-activistische verleden als lid, en later ook één van de leiders, van de Black Panther Party in New York in de jaren ’60. Als Black Panther kwam Afeni op voor het zelfbeschikkingsrecht van zwarte Amerikanen. Hiermee heeft ze haar zoon sterk beïnvloed in zijn ideologieën en muziek. Tupac had een hechte relatie met zijn moeder. Een leuk feitje: de docuserie is vernoemd naar een belangrijke hit van de rapper, ‘Dear mama‘, dat als eerbetoon aan zijn moeder was geschreven. De songtekst beschreef zijn waardering voor haar onvoorwaardelijke liefde en opofferingen die ze voor hem en zijn zusje had gedaan.
Zo moeder, zo zoon
Eén van de meest aangrijpende aspecten van de Dear Mama-docuserie, is de intieme en emotionele interviews met familieleden, vrienden en voormalige collega’s van Tupac. Ze delen persoonlijke verhalen, herinneringen en inzichten die ons helpen begrijpen wie Tupac werkelijk was buiten de schijnwerpers. Zo trekt Gloria ‘Glo’ Jean, Afeni’s oudere zus, constant parallellen tussen haar zus en neef. Wat meteen duidelijk wordt uit de eerste aflevering is dat Tupac enorm beïnvloed is door zijn moeder. Afeni was politiek actief, en ook Tupac was vocaal over sociale rechtvaardigheidskwesties en benadrukte de strijd om gelijke rechten. Hij koos er echter voor om dat in eerste instantie met poëzie en later met hip-hop te doen. De documentaireserie werpt ook licht op de impact van Tupac’s muziek en teksten op de samenleving. De serie verkent de betekenis en relevantie van zijn boodschap, zowel destijds als nu door gebeurtenissen te bespreken die op dat moment speelden, zoals de gewelddadige arrestatie van Rodney King in 1992.
Authentieke beelden
Tupac Shakur is op dit moment al langer overleden dan dat hij heeft geleefd. Hij was (en is nog steeds) een cultureel icoon, met tal van documentaires die zijn dood als onderwerp hebben. Wat deze docuserie dan ook echt onderscheidt, is de focus op de relatie met zijn moeder. Zwarte moeders spelen een belangrijke rol in het leven van Afro-Amerikaanse artiesten. Dear Mama laat dan ook zien dat dit soort relaties zeer complex zijn. Daarnaast trekken de cinematografie en de montage de kijker mee in deze relatie. De beelden zijn prachtig vastgelegd en de combinatie met de soundtrack van Tupac’s nummers zorgt voor een meeslepende kijkervaring. De serie weet de sfeer en energie van de late jaren ’80 en de ruige jaren ’90 tot leven te brengen, waardoor je als kijker echt het gevoel krijgt deel uit te maken van Tupac’s wereld. Hughes lijkt ook te beseffen dat Tupac niet enkel als een symbool beschouwd kan worden. De grootste prestatie van de docuseries is dan ook dat Tupac als een persoon wordt gezien. In archiefinterviews wordt hij geportretteerd als zichzelf, bijvoorbeeld tijdens hoorzittingen en in privébeeldmateriaal. Hughes slaagt erin om de menselijke kant van Tupac vast te leggen en ons te herinneren aan de persoon achter de legende. Aan de andere kant voelt zijn non-chronologische benadering van de documentaire gehaast en rommelig aan. Soms ligt de focus ook niet meer op Tupac of Afeni, maar meer op het de hip-hop cultuur van de jaren ’90. Om deze reden zou de feud tussen Tupac en The Notiorious B.I.G. juist uitgebreid besproken moeten worden. Helaas heeft Hughes ervoor gekozen om dit niet te doen.
Al met al is de Dear Mama-docuserie een meesterwerk dat zowel fans van Tupac als liefhebbers van documentaires zal aanspreken. Met zijn diepgaande verhaal, indrukwekkende interviews en prachtige cinematografie, weet de serie het leven van Tupac en zijn moeder Afeni op een indringende en respectvolle manier te portretteren. Dear Mama geeft een inzicht in de kruising van Black activism en hip-hop in het laatste deel van de twintigste eeuw. Kortom, een absolute aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de hiphop en de invloed van Tupac Shakur.
Door Rajae el Morabet Belhaj
Allen Hughes: Dear Mama (2022)
Met o.a. Tupac Shakur, Afeni Shakur, Snoop Dogg
Te zien op Disney Plus
Rajae el Morabet Belhaj (1998) heeft de bachelor Geschiedenis aan de Universiteit Leiden afgerond, waar ze zich heeft gespecialiseerd in raciale betrekkingen in de Amerikaanse samenleving in historisch perspectief. Momenteel volgt ze de research master History: Cities, Migration and Global Interdependence en de master North American Studies in Leiden en doet zij onderzoek naar sociale relaties tussen etnische groepen en politiegeweld in Amerikaanse mainstream film.
