Tentoonstelling: 1001 Vrouwen in de 20ste eeuw in het Amsterdam Museum
Nog te bezoeken tot 10 maart 2019
Bezoekers van het Amsterdam Museum kunnen momenteel een nieuwe kijk op de twintigste eeuw krijgen in de tentoonstelling 1001 Vrouwen in de 20ste Eeuw. In deze tentoonstelling worden de verhalen van (overleden) vrouwen die een rol speelden in de geschiedenis van Nederland en de voormalige Nederlandse koloniën verteld. Deze verhalen zijn een selectie uit het boek 1001 Vrouwen in de 20ste Eeuw dat tegelijkertijd met het openen van de tentoonstelling is verschenen. Er zitten weliswaar bekende gezichten tussen, maar deze tentoonstelling toont juist ook veel onbekende vrouwen. De levensverhalen van de bijna 200 vrouwen vertellen ons meer over de omwentelingen van de twintigste eeuw.
Onder die 200 vrouwen zijn Johanna Naber, een feminste en historica; Augusta Curiel, een beroepsfotografe in Suriname; Lydwine van Kersbergen, leidster van een jeugdbeweging voor katholieke (fabrieks)meisjes; Coos Ayal, een verzetsvrouw in Nieuw-Guinea die samen met de KNIL door de jungle trok; en Anna Verschuure, pionier in de naoorlogse textielkunst. Deze variatie en de verassende juxtaposities van vrouwen en hun verhalen maken de tentoonstelling een bijzondere ervaring voor bezoekers en zetten aan tot nadenken.
Korte ontmoetingen
Vijf generaties komen in deze tentoonstelling voorbij. Hoewel er binnen de generaties veel variatie is kan de bezoeker wel zien hoe iedere generatie voortbouwde op de vrijheden en rollen die eerdere vrouwen hadden verworven. Hun verhalen worden verteld door korte beschrijvingen, foto’s en objecten die door hen gemaakt of gebruikt zijn of waarin zij voorkomen.. Ook zijn er nu en dan citaten van de vrouwen op de muur te zien. De structuur en organisatie van de tentoonstelling is duidelijk verbonden aan het boek, er wordt dezelfde chronologische volgorde gebruikt en de lemmanummers staan er overal bij. In de tentoonstelling is er voor iedere generatie het bijbehorende gedeelte van het boek te zien zodat geïnteresseerde bezoekers meer kunnen lezen over de vrouwen die zij tegenkomen. Deze lemma’s zijn ook terug te vinden op het Digitaal Vrouwenlexicon.
Diverse objecten
Net als de vrouwen zijn de objecten zeer divers. Er zijn niet alleen boeken en prenten terug te vinden, verschillende stukken kleding, persoonlijke bezittingen en kunst, maar ook dansschoentjes en een microscoop. Deze laatste is verbonden aan Caroline Bleeker, een natuurkundige en onderneemster die samen met Frits Zernike de eerste complete fasecontrastmicroscoop ontwikkelde (waarvoor hij een Nobelprijs ontving) en de voorloper van TNO oprichtte. De objecten helpen om de levensverhalen die de bezoeker in een snel tempo te zien krijgt verder te verdiepen. Tevens benadrukken ze hoe divers de levens van de vrouwen zelf waren.
De eersten
Een klein, maar interessant onderdeel van deze tentoonstelling is makkelijk over het hoofd te zien. Op de vloer staan namelijk strepen haaks op de muur. Hierop zijn de namen van vrouwen die ‘de eersten’ waren, bijvoorbeeld in het uitoefenen van een bepaald beroep of het bereiken van een mijlpaal. Deze vrouwen zijn niet altijd terug te vinden in de teksten van de tentoonstelling maar zijn wel op te zoeken in het boek of in het lexicon. De strepen laten de bezoeker snel zien hoe vrouwen steeds meer actief werden in de maatschappij. De bezoeker kan zo snel zien hoe vrouwen steeds meer actief werden in de maatschappij. Enkele voorbeelden van de generatie, geboren tussen 1890 en 1909, zijn de eerste architecte, de eerste rijksarchivaris, het eerste lid van het KNAW en de eerste vrouw die haar motorrijbewijs haalde [hyperlink 14: Coosje Jansen]. Bij dit onderdeel valt weer de diversiteit van de prestaties van vrouwen op. Het loont bezoekers om niet alleen op de verhalen en prachtige objecten te letten, maar om ook zo nu en dan naar de grond te kijken. Daar valt namelijk veel te ontdekken over de vrouwen die onderdeel uitmaakten van de geschiedenis van de twintigste eeuw.
A woman for all seasons
Kortom, dankzij de variatie aan levensverhalen in deze tentoonstelling, is er voor ieder wat wils . Het is bijzonder om de inspirerende verhalen van zo veel vrouwen te lezen. Wel is het, juist vanwege hoeveel verschillende verhalen er te zien zijn, nu en dan overweldigend. Heb je een belangrijke, inspirerende of interessante vrouw in de tentoonstelling gemist? Dan is er aan het einde de mogelijkheid om haar voor te stellen.
1001 Vrouwen in de 20ste Eeuw is nog tot en met 10 maart te zien.
Door Stephanie Hall.
Stephanie Hall studeerde Geschiedenis aan de Universiteit van York, waar ze zich specialiseerde in vroegmoderne religiegeschiedenis. Hierna studeerde ze Cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht, waar ze een scriptie schreef over de rol van materiële cultuur in negentiende-eeuwse missies op de eilanden van de Stille Oceaan
