Parliament’s criticism of the Cabinet’s approach to neutrality in the Netherlands during the First World War
Samenvatting
Op 3 augustus 1914, in de eerste dagen van de Eerste Wereldoorlog, kwamen de beide Kamers van het Nederlandse parlement in een spoedvergadering bijeen. Er werd afgesproken dat tijdens deze crisis, de partijstrijd zou worden gestaakt, zodat het parlement en het kabinet konden samenwerken aan ‘de eenheid en het behoud van ons dierbaar vaderland’. Deze afspraak staat bekend als ‘Godsvrede’. Het hield ook in dat het parlement geen openlijke kritiek zou uiten op het kabinet, en dan zeker niet op het neutraliteitsbeleid. Maar na vier jaar oorlog was er niets meer van Godsvrede over.
Deze scriptie onderzoekt de ontwikkelingen rondom Godsvrede, door te kijken naar de mate waarin het parlement kritiek uitte op het neutraliteitsbeleid van het kabinet. Naast traditionele onderzoeksmethodes, is er ook digitale methodiek gebruikt bij het bestuderen van de notulen van parlementaire debatten. In de loop van het onderzoek, wordt duidelijk dat tijdens Godsvrede er weinig kritiek was van het parlement op het neutraliteitsbeleid van het kabinet. Toen echter bleek dat de neutraliteit van Nederland niet geschonden zou worden, verminderde de invloed van Godsvrede. Met de troonrede van 1915 eindigde de Godsvrede uiteindelijk volledig. Daarna schroomde het parlement niet om hevige en regelmatige kritiek te uiten op het neutraliteitsbeleid van het kabinet, waarbij vooral de Minister van Oorlog het zwaar te verduren kreeg. Al met al zien we dat de mate van kritiek van het parlement gedurende de oorlog evolueerde van weinig tijdens Godsvrede, tot een openlijke, harde kritiek na de beëindiging ervan.
Geïnteresseerd geraakt en wil je meer lezen? De volledige scriptie is hier op deze pagina te lezen.
Bron afbeelding header: ”Kabinet Cort van der Linden (1913-1918) poseert in de TweedeKamer”. Reproductie van een schilderij van Piet van der Hem, jaartalonbekend. Collectie Spaarnestad, Fotograaf onbekend. CC BY-SA 3.0 nl.
Ida Vos (Delft, 1999) is ondezoeksmasterstudent in Leiden, met interesse in parlementaire geschiedenis en digital humanities. Ze haalde cum laude haar VWO en als honoursstudent haar bachelor geschiedenis aan de Erasmus Universiteit. Ze heeft stage gelopen bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis in Nijmegen, waar ze onderzoek deed naar katholieke politiek in de jaren 40 en 50. Daarnaast heeft ze heeft als student assistent onderzoek gedaan naar politieke onrust en oproer in Rotterdam tussen 1840 en 1848 en met behulp van zelf ontwikkelde digitale methodes naar de ministerraadsvergaderingen van de kabinetten Lubbers.
